Ayrılma Anksiyetesi Bozukluğu

Ayrılma anksiyetesi bozukluğu nedir? 

Ayrılma anksiyetesi bozukluğu kişinin sevdiği bir kişiden ayrılmaya yönelik yoğun kaygı ve korku duyması ile karakterize bir sorundur.¹ Ayrılma anksiyetesi, genellikle bebeklerde ve çocuklarda görülen bir sorun olduğu düşünülse de, bu sorunun gençlerde ve yetişkinlerde de gelişmesi olasıdır. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilen ayrılık anksiyetesinin temel farkı, ayrılmakta güçlük yaşanan kişilerle ilgilidir. Bebekler ve çocuklar bakım vereninden ayrılmaktan kaygı duyarken yetişkinler genellikle çocuğundan, partnerinden, arkadaşlarından ayrılmaya yönelik anksiyete duyar.   

Ayrılma anksiyetesi bozukluğunun belirtileri nelerdir? 

Sevilen kişilerin başına kötü bir şey gelmesinden veya onlardan uzun süre ayrı kalmaktan belli düzeyde kaygı duymak normaldir. Ancak ayrılma anksiyetesi yaşayan kişi bu kaygıyı çok yoğun yaşar. Bu yüzden hem kendi hayatını hem de ayrılmakta güçlük çektiği kişilerin hayatlarını kısıtlar. Ayrılma anksiyetesi bozukluğu yaşayan kişide kaygı yaratan durumlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:²  

• Evinden, güvende hissettiği yerden ve hayatında önem verdiği kişi veya kişilerden ayrılmak,   
• Sevdiklerinin yanında değilken sevdiklerinin başına kötü bir şey gelmesi,  
• Sevdiklerinden ayrıldığında yalnız kalacağına ve gerektiğinde onları koruyamayacağına yönelik zihinde canlanan düşünceler   

Ayrılma anksiyetesi nasıl sürer?  

Ayrılma anksiyetesi olan kişi sevdiklerinden uzak kalacağı durumlardan devamlı kaçınır. Örneğin şehir dışında okumayı istemeyebilir, işe gitmekte zorlanabilir, seyahate çıkamayabilir. Bunun yanı sıra sevdiklerini korumak için aşırıya kaçan önlemler alır (örneğin kaza yaparlar diye araç kullanmalarına izin vermemek gibi). Bu gibi tedbirler ve kaçınma davranışları kaygıyı bir süre için azaltır. Ancak kişi kaçınarak aslında kaygıyla baş edebilmeyi, kendi başına olduğu zamanlarda da hayatını işlevsel olarak devam ettirebilmeyi öğrenemez. Dolayısıyla sevdiklerinden ayrı kalması gereken her durumda tekrar tekrar kaygılanır. Bu şekilde, kaçınarak kaygılarının bir süre için önüne geçse dahi uzun vadede ayrılma kaygısı devam eder. 

Ayrılma anksiyetesi bozukluğunun etkili tedavisi 

Bilişsel Davranışçı Terapi yani kısa adıyla BDT, anksiyete bozukluklarının tedavisinden etkisi gösterilmiş bir terapi yaklaşımıdır.^3,4,5,6 BDT ile yürütülen seanslarda kişi ayrılma kaygısının aşamalı bir şekilde üstüne gider ve beklediği felaketlerin (yapayalnız kalma, sevdiklerin başına kötü bir şey gelmesi gibi) gerçekleşip gerçekleşmediğini görme fırsatı bulur. Kaygısının üstüne gittikçe ve beklediği olumsuz sonuçların çoğu zaman gerçekleşmediğini gördükçe kişi zamanla daha gerçekçi değerlendirmeler yapmaya başlar ve sevdiklerinden ayrılırken hissettiği kaygıyı tolere edebilmeyi öğrenir. Ayrılma anksiyetesi bozukluğu tedavisinde kişinin ayrılmakta güçlük çektiği kişilerden ayrılırken kaygısını yönetebilmesi, kendi başına kaldığında hayatının işleyişine devam edebilmesi, farklı sosyal bağlar kurabilmesi ve kazandığı yeni sağlıklı davranışları sürdürebilmesi hedeflenir. 

Kaynaklar

1. Manicavasagar V, Silove D, Wagner R, Drobny J (2003) A self-report questionnaire for measuring separation anxiety in adulthood. Compr Psychiatry, 44:146–153.  
2. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.   
3. Schneider, S., Blatter-Meunier, J., Herren, C., Adornetto, C., In-Albon, T., & Lavallee, K. (2011). Disorder-specific cognitive-behavioral therapy for separation anxiety disorder in young children: a randomized waiting-list-controlled trial. Psychotherapy and psychosomatics, 80(4), 206-215.  
4. Giani, L., Caputi, M., Forresi, B., Michelini, G., & Scaini, S. (2021). Evaluation of cognitive-behavioral therapy efficacy in the treatment of separation anxiety disorder in childhood and adolescence: a systematic review of randomized controlled trials. International Journal of Cognitive Therapy, 1-24.  
5. Otte, C. (2022). Cognitive behavioral therapy in anxiety disorders: current state of the evidence. Dialogues in clinical neuroscience.  
6. Öst, L. G. (2008). Cognitive behavior therapy for anxiety disorders: 40 years of progress. Nordic journal of psychiatry, 62(sup47), 5-10.