Sosyal Anksiyete Bozukluğu

Sosyal anksiyete bozukluğu nedir? 

Sosyal anksiyete bozukluğu kişinin davranışlarının başkaları tarafından incelenebileceği ortamlarda yargılanmaya veya olumsuz değerlendirilmeye yönelik yoğun kaygı duyması olarak tanımlanır.¹ Sosyal anksiyete bozukluğu en sık görülen psikolojik sorunlar arasında yer alır.  

Sosyal Anksiyete Bozukluğu Belirtileri  

 Sosyal anksiyete bozukluğu yaşayan kişi:^2,3,4  

• Başkalarıyla etkileşime girmekten (örneğin insanlarla selamlaşma) yoğun kaygı duyar.  
• İnsanların önünde bir davranış (örneğin yemek yemek veya yazı yazmak) veya performans sergilemekten (örneğin sunum yapmak) kaygılanır.  
• Sosyal ortamlarda terleme, titreme, çarpıntı gibi birtakım fiziksel belirtiler yaşar.    
• Sosyal ortamlarda deneyimlediği fiziksel belirtilerin insanlar tarafından fark edilecek olmasından kaygılanır.  
• Sosyal ortamlarda kendine aşırı odaklanır ve duruşu ile davranışlarını sürekli kontrol eder.   
• Kendisinde olumsuz değerlendirdiği yönlerinin başkaları tarafından da aynı şekilde değerlendirildiğine inanır.   

Yukarıdaki maddelere ek olarak, sosyal ortamlarda hissettiği kaygı ve fiziksel belirtiler zorlayıcı olduğu için kişi bu ortamlardan olabildiğince kaçınır.⁴ Kaçınamadığı zamanlarda ise yoğun sıkıntı yaşar. 

Sosyal anksiyete nasıl sürer? 

Sosyal kaygı yaşayan kişi sosyal ortamlarda yaşayacağı herhangi bir sorunun etkisinin uzun süre devam edeceğini düşünürler. Bu sebeple kaçınarak rezil olma, küçük düşme, tuhaf veya sıkıcı görünme gibi olası ‘tehlikeleri’ engellediğine inanır. Böylece sosyal kaygısı kısa bir süre için azalır. Öte yandan kişi sosyal ortamlara girmekten kaçındıkça, bu ortamlarda beklediği tehlikenin gerçekleşip gerçekleşmediğini göremez. Ayrıca, tehlikeli gördüğü durumlar gerçekleşirse, etkisinin bekledikleri kadar kötü, zor ve uzun süreli olup olmayacağını görme imkanı bulamaz. Dolayısıyla tehlikeli olduğuna inandığı durumların kendisi için bir tehdit olduğunu düşünmeye ve o durumlarda kaygı duymaya devam eder.⁷ 

Sosyal anksiyete bozukluğunun etkili tedavisi 

Anksiyete bozukluklarının tedavisine yönelik yapılan çalışmalar, Bilişsel Davranışçı Terapinin, kısa adıyla BDT’nin tedavi etkisinin güçlü olduğunu göstermektedir. BDT’nin anksiyete bozuklukları tedavisinde, en çok bilimsel desteği alan terapi yaklaşımıdır.^8,9,10,11 Bu sebeple BDT, kaygı bozuklukları için ‘altın standart’ tedavi olarak önerilmektedir.^8,9 BDT ile tedavide kişide sosyal kaygı yaratan ortam ve durumlar belirlenir ve kişi bu ortamlardan kaçınmadan kaygısını yönetmeyi öğrenir. Kişi kaçınmadan sosyal ortamlarda bulunmaya başladığında rezil olma gibi beklediği olumsuz sonuçlara yönelik daha gerçekçi değerlendirmeler yapma becerisi de kazanır. Kişi kaygısını yönetmeyi öğrenmeye başladığında sosyal ortamlarda hissettiği çarpıntı, terleme, titreme gibi fiziksel belirtileri de zaman içinde hafifler. Gerekli vakalara sosyal beceriler de kazandırılır. BDT ile tedavi sonucunda kişi daha rahat ilişki kurar ve sosyal çevrelere daha kolay dahil olur.

Kaynaklar

1. Leichsenring, F., & Leweke, F. (2017). Social anxiety disorder. New England Journal of Medicine, 376(23), 2255-2264.  
2. Gilbert, P. (2001). Evolution and social anxiety: The role of attraction, social competition, and social hierarchies. Psychiatric Clinics of North America, 24(4), 723–751. https://doi.org/10.1016/S0193-953X(05)70260-  
3. Davranış Araştırmaları ve Terapileri Merkezi: Tüm Yönleriyle Sosyal Kaygı ve Sosyal Anksiyete Bozukluğu: https://datem.com.tr/blog/tum-yonleriyle-sosyal-kaygi-ve-sosyal-anksiyete-bozuklugu/  
4. Heeren, A., McNally, R.J. Social Anxiety Disorder as a Densely Interconnected Network of Fear and Avoidance for Social Situations. Cogn Ther Res 42, 103–113 (2018).  
5. Şalcıoğlu, E. (2022). Bilişsel ve davranışçı terapilerde vaka formülasyonu ve terapi planlama: Klinik davranış analizi yaklaşımı. Nobel Akademik Yayıncılık  
6. Otte, C. (2022). Cognitive behavioral therapy in anxiety disorders: current state of the evidence. Dialogues in clinical neuroscience.  
7. Stewart, R. E., & Chambless, D. L. (2009). Cognitive–behavioral therapy for adult anxiety disorders in clinical practice: A meta-analysis of effectiveness studies. Journal of consulting and clinical psychology, 77(4), 595.  
8. Gould, R. L., Coulson, M. C., & Howard, R. J. (2012). Efficacy of cognitive behavioral therapy for anxiety disorders in older people: A meta‐analysis and meta‐regression of randomized controlled trials. Journal of the American Geriatrics Society, 60(2), 218-229.  
9. Kaczkurkin, A. N., & Foa, E. B. (2022). Cognitive-behavioral therapy for anxiety disorders: an update on the empirical evidence. Dialogues in clinical neuroscience.  
10. Deacon, B. J., & Abramowitz, J. S. (2004). Cognitive and behavioral treatments for anxiety disorders: A review of meta‐analytic findings. Journal of clinical psychology, 60(4), 429-441.  
11. Society of Clinical Psychology: Treatment, Cognitive Behavioral Therapy for Social Anxiety Disorder: https://div12.org/treatment/cognitive-behavioral-therapy-for-social-anxiety-disorder/