Pornografi Bağımlılığı

image
Düzenleyen:Selin Sak

Pornografi bağımlılığı nedir?

Pornografi bağımlılığı, kişinin pornografi izlemek veya pornografik içeriğe sahip yayınları okumak gibi kendisine cinsel haz veren davranışları, hayatını olumsuz etkileyecek şekilde veya sıklıkta sergilediği bir tür davranış bağımlılığıdır.1,2

Pornografi bağımlılığının belirtileri ve etkileri

Pornografi bağımlılığı; günlük yaşantı, sosyal ilişkiler, çalışma hayatı gibi kişinin günlük yaşantısının çeşitli alanlarını olumsuz etkiler. Bu durum kişinin psikolojik ve sosyal sorunlar yaşamasına neden olarak genel hayat kalitesini düşürebilir.

Psikolojik etkiler

Sosyal etkiler

Pornografi bağımlılığının belirtileri ve semptomlar

Pornografi bağımlılığının tanımlanması ve teşhis edilmesi için çeşitli belirti ve semptomlar değerlendirilir. Bu doğrultuda uzmanlar kontrol kaybı ve aşırı zaman harcama gibi davranışsal belirtileri değerlendirir. Aynı zamanda uzmanlar suçluluk, utanç ve duygusal donukluk gibi psikolojik belirtileri ve yorgunluk, uykusuzluk gibi fiziksel belirtileri ve semptomları da ele alır. Böylece sorunun detaylı ve çok boyutlu değerlendirmesi tamamlanır. Pornografi bağımlılığının yaygın belirti ve semptomları şunlardır;1,2

Pornografi bağımlılığının nedenleri

Pornografi bağımlılığı, kişinin hayatını çeşitli yönlerden olumsuz olarak etkileyen komplike bir durumdur. Pornografi bağımlılığının gelişmesinde psikolojik, sosyal ve biyolojik faktörlerin önemli rolleri vardır.

Pornografi bağımlılığının yaygınlığı

Toplum ve kültür çalışmalarına bakıldığında batı kültüründe cinselliğin tabu olmaması, açık şekilde konuşulması pornografiyi daha erişilebilir kılar.10 Bu durum batı ülkelerindeki pornografi kullanımının, asya ve orta doğu ülkelerine göre daha yaygın olmasına neden olur. İnternete kolay erişimi olan ve dijital okuryazarlık düzeylerine bağlı olarak eğitim seviyesi yüksek kişilerin pornografi kullanımı daha yaygın olabilir. Aynı durum sosyo-ekonomik düzey için de geçerli olabilir. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek kişilerin elektronik cihazlara ve internet erişimine sahip olmaları, pornografik içerik tüketimini daha yaygın hale getirebilir.9

Pornografi bağımlılığının bireysel ve sosyal etkileri

Pornografi bağımlılığı, kişilerde psikolojik ve fiziksel sağlık gibi bireysel düzeyde; iş-akademik performans ve ilişkiler gibi sosyal düzeyde kendini gösterir.

Pornografi bağımlılığı için tanı kriterleri

Uzmanlar psikolojik sorunları değerlendirmek ve tanımlamak için belirli kriterler kullanırlar. Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (APA) yayınladığı DSM-5 el kitabında pornografi bağımlılığı, bağımsız bir bozukluk olarak yer almamaktadır. Bu nedenle uzmanlar genellikle DSM-5’te yer alan madde ve davranışsal bağımlılık kriterlerine dayanarak değerlendirme yapar. Pornografi bağımlılığı için kullanılabilecek kriterler;

  1. Zamanın büyük kısmında pornografik içerik okuma/izleme,  
  2. Sevgili veya eş ile cinsel birliktelik yaşamak yerine pornografik içerikleri tercih etme,  
  3. Zorlayıcı duygular deneyimlediğinde pornografi ile rahatlama sağlama,  
  4. Sosyal aktiviteleri pornografi için reddetme,  
  5. Sorumluluklarını yerine getirmek yerine pornografiye yönelme,  
  6. Pornografiye kolayca ulaşabilmek için internet olmayan yerlere gitmeme,  
  7. Riskli cinsel aktivitelerde bulunma   

gibi, kişinin hayatını geri plana atıp, pornografiyi ön planda tuttuğu davranışları içerir.1,15

Pornografi bağımlılığı için tedavi ve müdahale yöntemleri

Pornografi bağımlılığı oldukça karmaşık ve çok boyutlu bir sorundur. Dolayısıyla çeşitli şekillerde müdahale yöntemleri uygulanabilir. Bu müdahalelere psikoterapi, ilaç tedavisi ve destek grupları örnek gösterilebilir.

İyileşme süreci

İyileşme sürecinde kişilerin bağımlılık döngüsünü anlamaları ve bu döngüyü kırmak için gerekli adımları atmaları hedeflenir. Bu süreçte kişinin sorununa ve ihtiyaçlarına yönelik kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulur. Tedavi sürecinde ortaya çıkabilecek utanç ve suçluluk duygularıyla, olumsuz düşünce ve davranış kalıplarıyla çalışılır Bağımlı kişi bu süreçte pornografi izleme davranışını ortaya çıkaran durumları tanımaya başlar ve bunlarla etkili bir şekilde baş etmek için çeşitli beceriler kazanır. Kişinin dikkatini toplama ve etkili zaman yönetimi becerileri geliştikçe; iş yaşamında ve akademik hayatında yaşadığı sorunlar azalır. Bu süreçte romantik, arkadaşlık ve aile ilişkilerinin de ele alınması, kişinin hayattan aldığı keyfin artmasına yardımcı olur.

Pornografi bağımlılığını önlemek için stratejiler

Pornografi bağımlılığı, hem kişileri hem de toplumları etkileyen ciddi bir sorun olarak ele alınabilir. Bu bağımlılıkla baş etmek için eğitim ve farkındalık programları, aile eğitimi ve destek programları, yasal düzenlemeler ve teknolojik çözümler, stres ve anksiyete ile başa çıkma yöntemleri gibi çeşitli programlar ve bilgilendirmeler yapılabilir. Bu programlar ve bilgilendirmeler, pornografi bağımlılığının kişiler ve toplumlar üzerindeki olumsuz etkilerinin azalmasına katkı sağlayabilir.

Pornografi bağımlılığı üzerine yapılan araştırmalar ve çalışmalar

Pornografi bağımlılığı ile beyin yapıları arasındaki ilişkiler üzerine gerçekleştirmiş bir araştırmada pornografik içeriğin aşırı tüketilmesinin beyindeki gri madde hacminde azalmaya neden olduğu görülmüştür.17 Psikolojik sağlık üzerine yapılmış bir araştırmada ise pornografi bağımlılığı algısının, psikolojik sorunlarla ilişkili olduğu bulgulanmıştır.18 Başka bir araştırmada ise pornografik içerik tüketiminin partnerler arasında memnuniyetsizlik ve ayrılma riski ile ilişkili olduğu ortaya konmuştur.5 Alanyazındaki araştırmalara bakıldığında pornografi bağımlılığı; beyin yapısı, psikolojik ve sosyal iyi oluş üzerine önemli bilgiler vermektedir. Devam eden araştırmalar, bu bağımlılığın daha iyi anlaşılmasına katkı sağlarken aynı zamanda bağımlılığın etkili tedavisine yönelik de önemli katkılar sunmaya devam etmektedir.  

Toplumsal ve kültürel bağlamda pornografi bağımlılığı

Pornografik içerik tüketimi çeşitli kültürlere ve dini inançlara göre değişiklik gösterir. Toplumun cinselliğe bakış açısının, kişilerin pornografik bağımlılık geliştirmelerinde ve bu bağımlılığın yaygınlığı üzerinde bir etkisi olduğundan bahsedilebilir. Toplumun cinsel normları ve pornografinin kabulü, kişinin pornografik içerik tüketimini etkiler.10 Cinselliğin tabu olarak kabul edildiği kültürlerde ve dini inanca sahip kişilerde gizli içerik tüketimine yönelme görülebilir ve bu durum bağımlılığın oluşmasına neden olabilir.

Etik ve hukuki meseleler

Pornografi bağımlılığı üzerine çeşitli etik ve hukuki tartışmalar vardır. Bu tartışmalar; kişilik hakları, toplum normları ve yasalar çerçevesinde değerlendirilmektedir. Kişilerin özgür seçim yapma ve mahremiyet hakları nedeniyle pornografiye erişim konusunda tartışmalar mevcuttur. Bu doğrultuda çocukların ve gençlerin pornografik içeriğe erişerek psikolojik ve sosyal sorunlar geliştirme riskinin artma ihtimali tartışma konularından bir diğeridir. Tüm bu konular bireyin ve toplumun zarar görebilme ihtimali nedeniyle zarar ve fayda dengesi üzerinden tartışılmaktadır. Bu doğrultuda pornografik içeriğe erişim kontrolleri, yasaklar ve cezai yaptırımlar gibi çeşitli yasal düzenlemeler bulunmaktadır.

Pornografi bağımlılığıyla mücadele için kaynaklar ve destek hizmetleri

Pornografi bağımlılığıyla mücadele için çeşitli destek hizmetleri bulunmaktadır. Bu bağımlılıkla mücadele ederken; psikoterapi, destek grupları, online platformlar, ilaç tedavisi ve eğitim programları faydalanılabilecek çeşitli destek kaynaklarıdır. Bu destek kaynakları sayesinde hem bağımlılık oluşmasının önüne geçilebilir hem de bağımlı kişilerin iyilik halleri sağlanabilir.

Kaynaklar

  1. American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).   
  2. Karim, R., & Chaudhri, P. (2012). Behavioral addictions: An overview. Journal of Psychoactive Drugs, 44(1), 5-17.
  3. Marlatt, G. A., Baer, J. S., Donovan, D. M., & Kivlahan, D. R. (1988). Addictive behaviors: Etiology and treatment. Annual Review of Psychology, 39, 223–252
  4. Love, T., Laier, C., Brand, M., Hatch, L., & Hajela, R. (2015). Neuroscience of internet pornography addiction: A review and update. Behavioral sciences, 5(3), 388-433.
  5. Baumeister, A., Gehlenborg, J., Schuurmans, L., Moritz, S., & Briken, P. (2024). Reducing problematic pornography use with imaginal retraining–A randomized controlled trial. Journal of Behavioral Addictions (published online ahead of print 2024). https://doi.org/10.1556/2006.2024.00018
  6. Duffy, A., Dawson, D. L., & Das Nair, R. (2016). Pornography addiction in adults: A systematic review of definitions and reported impact. The journal of sexual medicine, 13(5), 760-777.
  7. Wang, Y., Zeng, Y. Relationship between loneliness and internet addiction: a meta-analysis. BMC Public Health 24, 858 (2024). https://doi.org/10.1186/s12889-024-18366-4
  8. Grubbs, J. B., Stauner, N., Exline, J. J., Pargament, K. I., & Lindberg, M. J. (2015). Perceived addiction to Internet pornography and psychological distress: Examining relationships concurrently and over time. Psychology of Addictive Behaviors, 29(4), 1056.
  9. Owens, E. W., Behun, R. J., Manning, J. C., & Reid, R. C. (2012). The impact of internet pornography on adolescents: A review of the research. Sexual Addiction & Compulsivity, 19(1-2), 99-122.
  10. Crespo-Fernández, Eliecer, Taboos in speaking of sex and sexuality', in Keith Allan (ed.), The Oxford Handbook of Taboo Words and Language, Oxford Handbooks (2018; online edn, Oxford Academic, 11 Dec. 2018), https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780198808190.013.3
  11. Bostwick, J. Michael, & Bucci, Jeffrey A. (2008). Internet sex addiction treated with naltrexone. Mayo Clinic Proceedings, 83(2), 226–230. http://dx.doi.org/10.4065/ 83.2.226
  12. Miner, M. H., Raymond, N., Mueller, B. A., Lloyd, M., & Lim, K. O. (2009). Preliminary investigation of the impulsive and neuroanatomical characteristics of compulsive sexual behavior. Psychiatry Research: Neuroimaging, 174(2), 146-151.
  13. Önal, G. Ş., & Hisar, K. M. (2018). Üniversite öğrencilerinde uykusuzluk şiddeti ve depresyon semptomları ilişkisi ve depresyon tedavisinin uykusuzluk şiddetine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 125-130.
  14. Karakoç, M., & Keşim, D. A. (2023). Üniversite Öğrencilerinde Ekran Süresinin Boyun Hareketleri, Ağrı Düzeyi, Yaşam Kalitesi ve Duygu Durumu Üzerine Etkisi. Dicle Tıp Dergisi, 50(1), 102-109.
  15. Sinković, M., Štulhofer, A., & Božić, J. (2012). Revisiting the association between pornography use and risky sexual behaviors: The role of early exposure to pornography and sexual sensation seeking. The Journal of Sex Research, 50(7), 633-641. 
  16. Young, K. S. (2011). CBT-IA: The first treatment model for internet addiction. Journal of Cognitive Psychotherapy, 25(4), 304-312. 
  17. Kühn, S., & Gallinat, J. (2014). Brain structure and functional connectivity associated with pornography consumption: The brain on porn. JAMA Psychiatry, 71(7), 827-834.
  18. Grubbs, J. B., Stauner, N., Exline, J. J., Pargament, K. I., & Lindberg, M. J. (2015). Perceived addiction to Internet pornography and psychological distress: Examining relationships concurrently and over time. Psychology of Addictive Behaviors, 29(4), 1056.

Kaan Akpınar

Psikolog, Bilişsel ve Davranışçı Terapist

Yayımlandığı Tarih: 25/02/2024
image

Danışan odaklı etkili terapistler

Ekibimiz Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu’nun BDT Eğitimlerini tamamlamış, süpervizyonu altında klinik deneyim kazanmış, geliştirdiği model çerçevesinde çalışan klinik psikologlardan oluşmaktadır.

prof-dr-ebru-salcioglu
Ebru şalcıoğlu

Prof. Dr.

klinik-psikolog-dilara-ayata
Dilara ayata

Klinik Psikolog

dr-klinik-psikolog-betul-cetintulum-huyut
Betül çetintulum huyut

Dr. Klinik Psikolog

klinik-psikolog-ozge-cansu-baslamis
Özge Cansu başlamış

Klinik Psikolog

klinik-psikolog-atakan-akturk
Atakan aktürk

Klinik Psikolog

klinik-psikolog-ecem-guloglu
Ecem güloğlu

Klinik Psikolog

klinik-psikolog-emine-ozkan
Emine özkan veyselgil

Klinik Psikolog

klinik-psikolog-selin-sak
Selin sak

Klinik Psikolog

Klinik Asistanlar

Dicle karataş

Psikolog

Bizimle İletişime Geç
    Bir Sorun mu Var?

    Mesaj Gönder

    image