Obezite

Obezite nedir? 

Obezite, kişinin vücudunda sağlığını tehdit edecek düzeyde yağ birikmesidir.¹ Bir kişide obeziteyi belirlemek için Beden Kitle Endeksi (BKE) hesaplanır. BKE kişinin boy uzunluğunun kilosuna bölünmesiyle elde edilen değerdir. Kişinin beden kitle endeksi:  

• 30-34,9 arasındaysa 1. derece obez,  
• 35-39,9 arasındaysa 2. derece obez,  
• 40 ve üzeriyse 3. derece obez olarak kabul edilir.²   

Kişinin öğrenme geçmişinin yanlış beslenme alışkanlıkları içermesi, hareketsiz yaşam, sağlıksız beslenme, genetik faktörler, bazı kronik hastalıklar ve kullanılan ilaçların yan etkileri obezite riskini arttıran faktörler arasında yer alır.³  

Obezite diyabet, yüksek tansiyon, kanser, kalp sorunları gibi çeşitli hastalıklara yakalanma riskini arttıran karmaşık bir sorundur. Öte yandan obezite sadece fizyolojik sorunlara değil, psikolojik sorunlara da neden olur. Araştırmalar obezitenin depresyon, kaygı bozuklukları, duygusal yeme gibi farklı psikolojik sorunların yaşanma riskini arttırdığını göstermiştir.^4,5,6,7,8,9 

Obezite nasıl sürer?   

Obezite sorunu yaşayan biri; yemekleri, özellikle yüksek kalorili yiyecekleri, bir duygu düzenleme aracı olarak kullanabilir. Obezitesi olan kişi yediği yemeklerden dolayı suçluluk ve sağlığıyla ilgili kaygı duyar. Ayrıca kilo almaya devam ettiği için bedeninden memnun değildir. Bu yüzden sıkıntı veren duygulardan uzaklaşmak, yani bu duygulardan kaçınmak için yine kalorisi yüksek yiyecekler yer. Kişi kaçınarak kısa bir süre için sıkıntısını azalttığını düşünse de yediği yemekler sebebiyle tekrar suçlu hisseder, pişman olur, sağlığı ile ilgili kaygıları devam eder. Dolayısıyla devam eden bu duygularla başa çıkabilmek için kişi tekrar tekrar sağlıksız, kalorili yiyecekler yemeye devam eder ve bir kısır döngü içine hapsolur.  

Obezitenin etkili tedavisi 

Obezite tedavisinde öncelikle tıbbi destek sağlanır. Gerekiyorsa cerrahi bir müdahale uygulanır. Sonra kişinin vücut ağırlığına, yaşına, cinsiyetine, fizyolojik durumuna, yaşam şartlarına uygun bir beslenme planı oluşturulur. Unutmamak gerekir ki obezite tedavisinde tıbbi müdahalenin yanında psikolojik tedavi de önem arz etmektedir. Yapılan araştırmalar, Bilişsel Davranışçı Terapi, yani kısa adıyla BDT’nin obezite tedavisinde etkili olduğunu ortaya koymuştur.^10,11,12 BDT ile obezite tedavisinde danışanla işbirliği içinde gerçekçi ve ulaşılabilir tedavi hedefleri belirlenir. Tedavi hedefleri genel olarak danışanın sağlıklı yeme alışkanlıkları kazanarak kilo vermesi, duygusal sıkıntısıyla sağlıklı bir şekilde baş edebilmesi, yeni yeme alışkanlıklarını, fiziksel egzersizlerini ve kazandığı tüm davranış değişikliklerini koruyabilmesiyle ilgilidir.¹³ Sağlıklı alışkanlıklar devam ettikçe kişinin kilosundan kaynaklı psikolojik ve fiziksel sıkıntıları hafifler, kalıcı iyileşme sağlanır.

Kaynaklar

1. Devlin, M. J., Yanovski, S. Z., & Wilson, G. T. (2000). Obesity: what mental health professionals need to know. American Journal of Psychiatry, 157(6), 854-866.  
2. Jan, A., & Weir, C. B. (2021). BMI Classification Percentile and Cut Off Points. StatPearls: Treasure Island, FL, USA, 1-4.  
3. Hebebrand, J., & Hinney, A. (2009). Environmental and genetic risk factors in obesity. Child and adolescent psychiatric clinics of North America, 18(1), 83-94.  
4. Luppino, F. S., de Wit, L. M., Bouvy, P. F., Stijnen, T., Cuijpers, P., Penninx, B. W., & Zitman, F. G. (2010). Overweight, obesity, and depression: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Archives of general psychiatry, 67(3), 220-229.  
5. Quek, Y. H., Tam, W. W., Zhang, M. W., & Ho, R. C. (2017). Exploring the association between childhood and adolescent obesity and depression: a meta‐analysis. Obesity reviews, 18(7), 742-754.  
6. Xu, Q., Anderson, D., & Lurie-Beck, J. (2011). The relationship between abdominal obesity and depression in the general population: A systematic review and meta-analysis. Obesity research & clinical practice, 5(4), e267-e278.  
7. Gariepy, G., Nitka, D., & Schmitz, N. (2010). The association between obesity and anxiety disorders in the population: a systematic review and meta-analysis. International journal of obesity, 34(3), 407-419.  
8. Wang, S., Sun, Q., Zhai, L., Bai, Y., Wei, W., & Jia, L. (2019). The prevalence of depression and anxiety symptoms among overweight/obese and non-overweight/non-obese children/adolescents in China: a systematic review and meta-analysis. International journal of environmental research and public health, 16(3), 340.  
9. Ünal, G. Ö. (2018). Obezitenin psikiyatrik yönü, tedavisinde davranışçı ve bilişsel davranışçı terapi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 7(1), 31-41.  
10. Barrett, S., Begg, S., O’Halloran, P., & Kingsley, M. (2018). Integrated motivational interviewing and cognitive behaviour therapy for lifestyle mediators of overweight and obesity in community-dwelling adults: a systematic review and meta-analyses. BMC Public Health, 18, 1-10.  
11. Alimoradi, M., Abdolahi, M., Aryan, L., Vazirijavid, R., & Ajami, M. (2016). Cognitive behavioral therapy for treatment of adult obesity. International journal of medical reviews, 3(1), 371-379.  
12. Miri, S. F., Javadi, M., Lin, C. Y., Griffiths, M. D., Björk, M., & Pakpour, A. H. (2019). Effectiveness of cognitive-behavioral therapy on nutrition improvement and weight of overweight and obese adolescents: A randomized controlled trial. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 13(3), 2190-2197.  
13. Jacob, J. J., & Isaac, R. (2012). Behavioral therapy for management of obesity. Indian journal of endocrinology and metabolism, 16(1), 28.