İlişki ve İletişim Sorunları

Kişiler arası ilişkiler, hayatın bir parçasıdır ve kişinin sosyal hayatını çeşitli şekillerde etkiler. İlişkilerin yapısı ve çeşitliliği insanların psikolojik ve fiziksel sağlıkları için önemlidir.¹ Örneğin kişiler yalnız hissettiğinde depresyon gibi psikolojik sağlık ve/veya kalp rahatsızlıkları gibi fiziksel sağlık sorunları yaşayabilir.^1,2  

İlişki sorunları 

Her tür ilişkide (aile ve arkadaşlık ilişkileri, romantik ilişkiler, iş ilişkileri ve benzeri) birtakım sorunlar yaşanır ve bu doğaldır. İlişkilerde sorunlar yaşanması, tek başına ilişkinin ‘’sağlıksız’’ olduğu anlamına gelmez. Yaşanılan problemlerin sıklığı ve bunlarla nasıl başa çıkıldığı ilişkileri ve kişileri etkilemeye başlar.³ 

İlişkilerde sorunların yaşandığı başlıca alanlar şunlardır: 

Sorunlarla başa çıkma: Sorunların nasıl çözüldüğü ilişkileri etkileyen önemli bir unsurdur. Oluşabilecek sorunların iş birliği içinde çözülmesi kişilerin ilişkiye yarar sağlayabilecek değişiklikler yapmasını sağlarken problemlere çözüm odaklı yaklaşmamak, birbirini suçlamak, sorunu çözmekten kaçınmak, sorunla etkili baş etmemek ilişkilerin zarar görmesi ile sonuçlanır.4 

Güven: Güven, kişilerin sergilediği davranışlar ve ilişkideki paylaşımlar ile zamanla gelişir. Kişilerin birbirine güvenmesi ilişkilerinin gelişimini sağlarken güven eksikliği olan ilişkilerde çatışmalar sıklaşır, yaşanan sorunlar şiddetlenir.⁵ 

Sınırlar: İlişkide sağlıklı sınırlar önemlidir. Kişilerin birlikte yaptıkları paylaşımların yanı sıra kişinin tek başına aktivitelerde yer alması, farklı insanlarla görüşmesi, kendine zaman ayırması sağlıklıdır. Kişilerin birbirinin sınırına özen ve saygı göstermemesi ilişki problemlerine neden olur. Kişilerin birbirine alan tanıması ve sınırları aşmaya çalışmaması sınıra saygı duyduğunu gösterir.⁶ 

İletişim sorunları 

İletişim, ilişkilerde en önemli unsurlardan biridir. İletişim sayesinde ilişki sorunları çözülebileceği gibi etkili ve doğru iletişim kurulmaması nedeniyle problemler kördüğüm haline de gelebilir. Etkili ve doğru iletişim, ortaya çıkabilecek sorunların çözülmesini, ilişkilerin sürmesini ve kişilerin ilişkilerinden memnuniyet duymasını sağlar. Yapıcı konuşmak, anlamak ve dinlemek, karşı tarafı suçlamamak, bugün yaşanan soruna odaklanmak, sorunları kişiselleştirmemek ilişkilerin zarar görmesinin önüne geçer. İletişim sorunlarının sürekli ve yoğun bir şekilde yaşanması ise ilişkilerde soruna yol açar.^4,7 

İletişim sorunlarının bazıları şunlardır:  

•  Dinlememek,  
•  Rekabet etmek, haklı çıkmaya çalışmak,  
•  Küsmek,  
•  Kişiyi görmezden gelmek,  
•  Trip atmak,  
•  Kişiyi küçümsemek,  
•  Sorunu konuşmaktan kaçınmak,  
•  Yıkıcı ve suçlayıcı konuşmak, yargılamak,  
•  Sessiz kalmak,  
•  Aynı argümanlarla tekrar tekrar tartışmak,  
•  Geçmişte yaşanan sorunları sürekli gündeme getirmek.   

İlişki ve iletişim sorunları nasıl sürer?  

Kişi, ilişkisini korumak için ortaya çıkan sorunları göz ardı edebilir ve sorun yaşamaktan kaçınabilir. Örneğin geçmişte yaşanan sorunları sürekli gündeme getiren bir aile üyesi karşısında ilişkisine zarar gelmesin diye susarak veya ortamı terk ederek sorundan kaçar. Bu şekilde, tartışmadan doğacak sorunun önüne geçtiğini düşünür. Ancak sorundan kaçmanın ilişkiler üzerinde koruyucu bir etkisi yoktur. Kısa vadede kişi, ilişkilerini bu şekilde yoluna koyduğunu düşünür. Ancak sorunlardan kaçınarak kişi ilişkilerinde yaşadığı problemlere dair farkındalık kazanamaz, etkili iletişim kurma ve problem çözme becerileri geliştiremez. Sorunlar çözülmediği için kaçınılan problemler daha sık ve yoğun yaşanmaya devam eder. 

İlişki ve iletişim sorunlarında bilişsel davranışçı terapi 

Bilişsel Davranışçı Terapi kısa adıyla BDT ile tedavi sürecinde ilişki ve iletişim sorunlarının üstesinden gelinmesi ve sorunun sürmesine neden olan sistem ile çalışılır.^8,9 Tedavide etkili iletişim ve başa çıkma becerilerinin gelişmesi hedeflenir. Kişilerin ortaya çıkabilecek problemlere çözüm odaklı yaklaşmasının yanı sıra yaşadığı birtakım duyguları (örn. kaygı, korku, üzüntü, öfke vb.) etkili yönetmesi ve bu duygulara tolerans geliştirmesi sağlanır. Kişilerin duygularını, birbirine ‘’çatışmadan’’ ifade edebilmesi, sağlıklı sınırlar çizebilmesi, anlaşmazlıkları bir ekip gibi çözebilmesi ve bu sayede ilişkilerinin ve iletişimin güçlenmesini sağlar. 

Kaynaklar

1. Umberson, D., & Karas Montez, J. (2010). Social relationships and health: A flashpoint for health policy. Journal of health and social behavior, 51(1_suppl), S54-S66.  
2. Ernst, M., Brähler, E., Kruse, J., Kampling, H., & Beutel, M. E. (2023). Does loneliness lie within? Personality functioning shapes loneliness and mental distress in a representative population sample. Journal of Affective Disorders Reports, 100486.  
3. Cherry, K. (2022, Şubat 21). How to Know If You Are in a Healthy Relationship? Verywell Mind. Erişim: https://www.verywellmind.com/all-about-healthy-relationship-4774802#toc-characteristics-of-healthy-relationships  
4. Overall, N. C., & McNulty, J. K. (2017). What type of communication during conflict is beneficial for intimate relationships?. Current opinion in psychology, 13, 1-5.  
5. Arikewuyo, A. O., Eluwole, K. K., & Özad, B. (2021). Influence of lack of trust on romantic relationship problems: The mediating role of partner cell phone snooping. Psychological Reports, 124(1), 348-365.  
6. Brenner, A. (2015, Kasım 21). 7 Tips to Create Healthy Boundaries with Others. Psychology Today. Erişim: https://www.psychologytoday.com/us/blog/in-flux/201511/7-tips-create-healthy-boundaries-others  
7. Rogers, S. L., Howieson, J., & Neame, C. (2018). I understand you feel that way, but I feel this way: The benefits of I-language and communicating perspective during conflict. PeerJ, 6, e4831.  
8. McEvoy, P. M., Burgess, M. M., & Nathan, P. (2013). The relationship between interpersonal problems, negative cognitions, and outcomes from cognitive behavioral group therapy for depression. Journal of Affective Disorders, 150(2), 266-275.  
9. Butler, A. C., Chapman, J. E., Forman, E. M., & Beck, A. T. (2006). The empirical status of cognitive-behavioral therapy: A review of meta-analyses. Clinical psychology review, 26(1), 17-31.