Kişiler arası ilişkiler, hayatın bir parçasıdır ve kişinin sosyal hayatını çeşitli şekillerde etkiler. İlişkilerin yapısı ve çeşitliliği Kişiler arası ilişkiler, hayatın bir parçasıdır ve kişinin sosyal hayatını çeşitli şekillerde etkiler. İlişkilerin yapısı ve çeşitliliği, insanların psikolojik ve fiziksel sağlıkları için önemlidir.1 Örneğin kişiler yalnız hissettiğinde depresyon gibi psikolojik ve/veya kalp rahatsızlıkları gibi fiziksel sağlık sorunları yaşayabilir.1,2
Empati: İlişkilerde empatinin çok önemli bir rolü vardır. Empati, bir kişinin diğer bir kişinin duygularını, düşüncelerini ve isteklerini anlamaya çalışmasıdır. Olaylara karşıdaki kişinin perspektifinden bakabilmektir. Yani, kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak onu anlamasıdır.
Aktif dinleme: Aktif dinleme, ilişkilerde iletişim kalitesini artırır.
Açık iletişim: Açık iletişim, ilişkilerde kişilerin birbirlerinin duygularını ve düşüncelerini daha net anlamasını sağlar. Bu sayede;
Çatışma çözümü: Çatışma çözümü, anlaşmazlıkların yıkıcı değil, yapıcı bir şekilde çözülmesini sağlayan yöntemleri içerir.
Duygusal zeka: Duygusal zeka, kişinin kendi duygularını ve diğer insanların duygularını anlama becerisidir. Bu sayede kişi;
Takdir ve takdir edilme: İlişkilerde olumlu geribildirim vermek, kişilerin birbirine verdikleri değeri pekiştirir.
Bağlılık ve güven: Karşılıklı bağlılık ve güven ilişkide uzun vadeli sonuçların değerini artırır.
Sınırların belirlenmesi: Kişilerin birbirlerinin sınırlarını tanıması, bu sınırlara saygı duyması ve sınırlarını aşmaya çalışmaması ilişkiler için önemlidir.
Beklentilerin yönetimi: İlişkilerde gerçekçi beklentilerin belirlenmesi önemlidir.
Karşılıklı saygı: İlişkide, kişilerin birbirine duyduğu saygı ilişkinin önemli parçalarından biridir.
Stres ve stresle başa çıkma yöntemleri: İlişkilerde, kişilerin duygularıyla başa çıkma becerileri ilişkiyi ve iletişimi olumlu yönde etkiler.
Duygusal bağ: Duygusal bağ, kişiler arası ilişkiyi güçlendirir.
İletişimde engeller: İletişimdeki engeller, ilişkilerdeki yapıcı tutumu ve etkili iletişimi engelleyen faktörlerdir.
Değerler ve inançlar: Değerler ve inançlar, ilişkilerin gelişmesinde bir diğer önemli faktördür.
Zaman yönetimi: Zaman yönetimi, etkili iletişimi ve birlikte geçirilen zamanı ilişkiyi geliştirecek şekilde kullanmayı sağlar.
Her tür ilişkide (aile ve arkadaşlık ilişkileri, romantik ilişkiler, iş ilişkileri vb.) birtakım sorunlar yaşanabilir. Bu durum gayet doğaldır. İlişkilerde sorunlar yaşanması, tek başına ilişkinin ‘’sağlıksız’’ olduğu anlamına gelmez. Kişilerin ilişki içinde yaşadıkları problemlerin sıklığı ve bunlarla nasıl başa çıktıkları önemlidir. Kişiler arasında çok sık ve şiddetli çatışmaların olması, ilişkideki sorunların çözümsüz kalması, ilişkileri ve kişileri olumsuz etkileyebilir.3
İlişkilerde sorunların yaşandığı başlıca alanlar şunlardır:
Sorunlarla başa çıkma: İlişkideki sorunların nasıl çözüldüğü, ilişkileri etkileyen önemli bir unsurdur. İlişkide çıkan sorunların iş birliği içinde çözülmesi, kişilerin ilişkiye yarar sağlayabilecek değişiklikler yapmasını sağlayabilir. Buna karşın problemlere çözüm odaklı yaklaşmamak, birbirini suçlamak, sorunu çözmekten kaçınmak, sorunla etkili baş etmemek ilişkilerin zarar görmesi ile sonuçlanır.5
Güven: Güven, kişilerin ilişki içerisinde sergilediği davranışlarla ve karşılıklı paylaşımlarıyla zamanla gelişir. Kişilerin birbirine güvenmesi, ilişkinin güçlenmesini sağlar. Güven eksikliği olan ilişkilerde ise daha sık çatışma yaşanır, ilişki sorunlarının ve yaşanan çatışmaların daha şiddetli olduğu görülür.5
Sınırlar: İlişkide sağlıklı sınırların olması önemlidir. Kişilerin birlikte yaptıkları paylaşımların yanı sıra; kişinin tek başına da aktivitelerde yapması, farklı insanlarla görüşmesi, kendine zaman ayırması sağlıklıdır. Kişilerin birbirlerinin sınırlarına özen ve saygı göstermemesi ilişki problemlerine neden olur. Kişilerin birbirlerine alan tanıması ve sınırlarını aşmaya çalışmaması; ilişkide kişisel sınırlara saygı duyduğunu gösterir.6
İletişim, ilişkilerde en önemli unsurlardan biridir. İletişim sayesinde ilişki sorunları çözülebileceği gibi etkili ve doğru iletişim kurulmaması halinde ilişki problemleri çıkmaza girebilir. Etkili ve doğru iletişim, ilişkide çıkabilecek sorunların çözülmesini, ilişkilerin sürmesini ve kişilerin içinde bulundukları ilişkiden memnuniyet duymasını sağlar. Yapıcı konuşmak, anlamak ve dinlemek, karşı tarafı suçlamamak, bugün yaşanan soruna odaklanmak, sorunları kişiselleştirmemek ilişkilerin zarar görmesinin önüne geçer. İletişim sorunlarının sürekli ve yoğun bir şekilde yaşanması ise ilişkilerde soruna yol açar.4,7
İletişim sorunlarının bazıları şunlardır:
Kişi, ilişkisini korumak için var olan sorunları göz ardı edebilir ve çatışma yaşamaktan kaçınabilir. Örneğin kişi, geçmişte yaşanan sorunları sürekli gündeme getiren bir aile üyesi karşısında, ilişkisine zarar gelmesin diye susarak veya ortamı terk ederek sorundan kaçar. Bu şekilde, tartışmadan doğacak sorunun önüne geçtiğini düşünür. Ancak sorundan kaçmanın ilişkiler üzerinde koruyucu bir etkisi yoktur. Kısa vadede kişi, ilişkilerini bu şekilde yoluna koyduğunu düşünür. İlişkide çatışma çıkmasına yönelik kaygısı azalır. Ancak kişi sorunlardan kaçındığı sürece; ilişkilerinde yaşadığı problemlere dair farkındalık kazanamaz, etkili iletişim kurma ve problem çözme becerileri geliştiremez. Sorunlar çözülmediği için kaçınılan problemler daha sık ve yoğun yaşanmaya devam eder.
Bilişsel Davranışçı Terapi kısa adıyla BDT ile tedavi sürecinde, ilişki ve iletişim sorunlarının üstesinden gelinmesi için sorunun sürmesine neden olan sistem ile çalışılır.8,9 Tedavide etkili iletişim ve başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir. Kişinin ortaya çıkabilecek problemlere çözüm odaklı yaklaşmasının yanı sıra, yaşadığı birtakım duyguları (örn. kaygı, korku, üzüntü, öfke) etkili yönetmesi ve bu duygulara tolerans geliştirmesi sağlanır. Terapi sürecinde; kişilerin duygularını birbirine ‘’çatışmadan’’ ifade edebilmeleri, sağlıklı sınırlar çizebilmeleri, anlaşmazlıkları bir ekip gibi çözebilmeleri ve bu sayede ilişkilerinin ve iletişimin güçlenmesi sağlanır.
Bunun yanı sıra romantik ilişkilerde, partnerler arasında iletişim problemleri ve şiddetli çatışma yaşanıyorsa; çift terapisi önerilir. Çift terapisinde; ilişkideki sorunlar ve etkili iletişim becerileri üzerine çalışılır. Buna ek olarak, partnerlerin birbirlerinden beklentileri gerçekçi bir şekilde düzenlenir ve bu doğrultuda atılabilecek adımlar planlanır. Ayrıca terapide romantik ilişkinin zayıf yönleri geliştirilirken, güçlü yanlarının korunması için çiftlerle birlikte çeşitli stratejiler belirlenir. Böylece kişiler ilişkiyi güçlendirebilecek becerileri yaşamlarına entegre edebilirler.
Ekibimiz Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu’nun BDT Eğitimlerini tamamlamış, süpervizyonu altında klinik deneyim kazanmış, geliştirdiği model çerçevesinde çalışan klinik psikologlardan oluşmaktadır.
Prof. Dr.
Klinik Psikolog
Dr. Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Klinik Psikolog
Psikolog