İlişkilerdeki Sarı Kart: Kıskançlık

Daha önce hiç partnerinizi kıskandınız mı? Partnerinizi kıskandığınız için onu kaybetmekten korktunuz mu? Kıskandığınız için ona öfkelendiniz mi? Partneriniz sizi hiç kıskandı mı? Kıskançlık yüzünden ilişkilerinizde hiç sorun yaşadınız mı? Kıskançlık, hepimizin zaman zaman hissettiği doğal bir duygudur. Peki, hepimiz kıskançlık hissediyorsak neden bazılarımız için kıskançlık sorun yaratır? Sorun yaşamaya neden olan kıskançlık hissetmemiz mi, yoksa bu duyguyu hissettiğimizde yaptıklarımız mı? 

Romantik ilişkilerde kıskançlık ile ilgili aklınıza gelen soruları bu yazımızda yanıtlamaya çalışacağız.  

Kıskançlık nedir?

Kıskançlık aile, yakın arkadaş ve romantik ilişkilerimizde ortaya çıkan karmaşık bir duygudur. Kıskançlık sahip olduğumuz bir kişiyi ya da şeyi kaybetme tehdidiyle karşılaştığımız durumlarda ortaya çıkar. Partnerimizi, arkadaşımızı kaybetmenin yanında o ilişkiden aldığımız ödülleri de kaybetmekten korkarız. Burada ödül o kişiden aldığımız sevgi, beraber vakit geçirip eğlenmek, o kişinin desteğini almak olabilir.^1,2 Kıskançlık içinde öfke, korku, tiksinti, çaresizlik gibi farklı duygular barındırır. Bu açıdan aslında çoğu zaman sıkıntı veren bir duygusal deneyimdir.        

Kıskançlık mı? Haset mi?

Günlük kullanımda sıkça haset ve kıskançlık duygusunu birbiri yerine kullanırız. Haset ve kıskançlık birbirine benzese de ayrışan duygulardır. Etrafımızda bizden daha iyi durumda olan kişilerle kendimizi kıyaslayabiliriz; karşımızdaki kişinin bizden daha güzel, yakışıklı olması, başarılı olması, istediğimiz pozisyonda olması... Bu kıyaslama sonucu o kişilerin, sahip olmak istediğimiz ancak ulaşamadığımız şeylere sahip olduğunu görünce haset duyabiliriz.^1,2

Kıskançlık ve haset arasındaki temel fark, sahip olmadığımız veya olamadığımız şeylere karşı haset duyarken, sahip olduğumuz şeyi kaybetme tehdidine karşı kıskançlık duyarız.³

Kıskançlık normal bir duygu mudur?

Kıskançlık, sıkıntı verse de tüm duygular gibi normal ve doğal bir duygudur. Evrimsel açıdan bakıldığında kıskançlık kişiye değer verdiği bir kişiyi, ilişkiyi kaybetme tehdidi olduğu uyarısı yapar ve onu bunu kaybetmeme yönünde adımlar atmasına motive eder.3 Böylelikle yaşadığınız sorunu çözmek için adım atabilir, duygularınızı partnerinizle konuşabilirsiniz. Yani ilişkilerimizi korumak adına ideal düzeyde hissedilen kıskançlık işlevsel bir duygudur.⁴ 

Kıskançlık ne zaman sorun yaşamanıza neden olur? 

Kıskançlık her insanın hissedebileceği normal bir duyguyken, sorun yaratan bu duygunun sıklığı ile yoğunluğunun artması ve beraberinde neler yaptığımız, onunla nasıl başa çıktığımızdır. Başa çıkma yöntemimiz bazen ilişkiyi güçlendirir, bazen yıpratır, bazen de sona erdirir.  Günümüzde kıskançlıktan dolayı verilen olumsuz tepkiler ikili ilişkilerde sevgiyi gösterme şekli olarak sıklıkla ‘’normal’’ kabul edilse de bu durum her zaman normal değildir.^4,6,7 Kıskançlığın ikili ilişkilerde sorun haline geldiğinin işaretleri;

• Partnerin arkadaşlık ilişkilerine, görüştüğü kişilere karışması, kısıtlama getirmesi
• Partnerin giyimine karışması
• Telefon, bilgisayar, çanta, cüzdan, sosyal medya hesapları gibi kişisel eşyaların karıştırılması
• Kıskançlık hissettiğinde partnerin davranışlarını suçlamak
• Partneri gizlice izlemek, takip etmek 
• Aynı duyguları partnere hissettirmek için bilerek partnerin kıskanacağı girişimlerde bulunmak
• Partnerin kıskandığı için bağırması, sözlü ve/veya fiziksel şiddet uygulaması, eşyalara zarar vermesi, kendine zarar vermekle tehdit etmesi, tehdit etmesi ve benzeri davranışlar olabilir.⁵
  

Bu ve bunlar gibi davranışları sergiliyorsanız veya bu davranışlara maruz kalıyorsanız bu durum sevginin bir göstergesi değildir. Yapılan çalışmalara göre kıskançlık psikolojik ve fiziksel şiddetin en önemli sebeplerinden biri olarak görülür.^6,7 Kıskançlık duygusu ile bu şekilde başa çıkmanız ilişkinizi yıpratıp sadece sizin değil, partnerinizin de zarar görmesine neden olur.

Ne yapabilirsiniz? 

İdeal düzeyi aşan kıskançlık ilişkilerinizi zedeleyebilir. Kıskançlık hissinizin sıklaşması ve yoğunlaşması sorun haline gelmeye başladığında bunu fark etmek kendiniz ve partneriniz için önemlidir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), ideal düzeyi aşan kıskançlık gibi tüm duygular ile çalışan etkisi kanıtlanmış bir terapi yaklaşımıdır.⁸ BDT seanslarıyla etkili baş etme becerileri edinerek, ilişki kalitenizi arttırabilirsiniz. 

1. Polat, Y. B. (2017). Haset, İmrenme ve Kıskançlık Duygu Durumlarının Ayrıştırılması. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 3(2), 29-42.
2. Pines, A. M. (2016). Romantic jealousy: Causes, symptoms, cures. Routledge.
3. Chung, M., & Harris, C. R. (2018). Jealousy as a specific emotion: The dynamic functional model. Emotion Review, 10(4), 272-287.
4. Harris, C. R., & Darby, R. S. (2010). Jealousy in adulthood. In S. Hart & M. Legerstee (Eds.), Handbook of jealousy: Theory, research, and multidisciplinary approaches (pp. 547–571). 
5. Guerrero, L. K., Hannawa, A. F., & Babin, E. A. (2011). The communicative responses to jealousy scale: Revision, empirical validation, and associations with relational satisfaction. Communication Methods and Measures, 5(3), 223-249.
6. Pichon, M., Treves-Kagan, S., Stern, E., Kyegombe, N., Stöckl, H., & Buller, A. M. (2020). A mixed-methods systematic review: Infidelity, romantic jealousy and intimate partner violence against women. International journal of environmental research and public health, 17(16), 5682.
7. Yoshimura, S. M. (2004). Emotional and behavioral responses to romantic jealousy expressions.
8. David, D., Cristea, I., & Hofmann, S. G. (2018). Why cognitive behavioral therapy is the current gold standard of psychotherapy. Frontiers in psychiatry, 4.